Zbrojnikowate

Zbrojnik lamparci

Zbrojnik lamparci, Gibiceps (Glyptoperichthys gibbiceps) – osiągająca duże rozmiary, słodkowodna ryba akwariowa z rodziny zbrojnikowatych.

Pochodzenie

Zbrojniki lamparcie pochodzą z Ameryki Południowej. Gatunek o bardzo szerokim zasięgu, zamieszkuje rzeki i strumienie zarówno w środkowym i górnym dorzeczu Amazonki, jak i w dorzeczu Orinoko. Można je spotkać na dnie rzeki lub przy zatopionych pniach i drzewach.

Charakterystyka, płeć i usposobienie

Zbrojnik lamparci w naturze osiąga 50 – 60 cm długości. W akwarium zwykle mniej – 40 – 50 cm. Jego ciało jest masywne i szerokie. Głowa dość duża, płetwy piersiowe i brzuszne – szerokie. Płetwa grzbietowa bardzo wysoka i w odróżnieniu od pozostałych zbrojników składa się z 10 lub więcej promieni (inne zbrojniki 8 lub mniej). Całe ciało łącznie z płetwami pokryte jest ciemnobrązowymi cętkami – o różnorodnych kształtach – rozdzielonymi jasnobrązowym wypełnieniem. Płeć trudna do rozróżnienia. Dojrzałe płciowo samce można rozpoznać po spiczastym kształcie brodawki płciowej. Jest rybą stosunkowo spokojną, jedynie wobec innych ryb żerujących przy dnie bywa agresywny. Większość czasu spędza w strefie przydennej. Żeruje w nocy, można go jednak przyzwyczaić do trybu dziennego. Nie jest zbyt aktywnym pływakiem.

Odżywianie

Głównym pokarmem zbrojników są glony – szczególnie przepadają za tymi miękkimi, brązowymi. Nie są rybami wybrednymi przyjmują wszelkie pokarmy opadające na dno: suche, mrożone i żywe. Ich dietę można uzupełniać warzywami np. ogórkiem, sałatą, groszkiem czy szpinakiem. Dorosłym rybom można podawać krewetki lub posiekane filety rybne np. pstrąga. W przypadku braku pokarmu wezmą się za degustacje roślin.

Akwarium

Nie nadają się do małych i średnich zbiorników. Te piękne, olbrzymie sumy należy trzymać w akwarium o długości co najmniej 200cm, wyposażonym w liczne kryjówki oraz korzenie, z których będą mogły zeskrobywać glony. Najlepiej czują się na piaszczystym podłożu. Ze względu na ich rozmiary i kopanie w podłożu, w zbiorniku nie powinno się sadzić delikatnych roślin. Wymagają wydajnej filtracji, dobrze natlenionej wody i częstych podmian.
Zbrojnik lamparci jest rybą łagodną, jednak nie powinien być trzymany z rybami małymi, które mogą stać się jego pożywieniem. Idealnie pasuje do akwarium towarzyskiego z dużymi a także agresywnymi rybami. Dobrym towarzystwem będą brzanki, pielęgnice afrykańskie, tetry, skalary, pielęgnice oskar, bocje. Warto jednak zwrócić uwagę, że trzymany z rybami bocznie spłaszczonymi, takimi jak Skalar czy Paletka, może pozbawiać je w nocy śluzu kiedy te nie są aktywne.

Rozmnażanie

Ze względu na rozmiary tego gatunku rozmnażanie w akwarium jest niemożliwe. Ryby w handlu pochodzą z farm hodowlanych gdzie do ich rozmnażania wykorzystywane są specjalne stawy z wałami ziemi, w których zbrojniki mogą kopać głębokie tunele i odbywać w nich tarło.

Galeria

Wymagania

Nazwa:	Glyptoperichthys gibbiceps
synonim:	Leopard Pleco, L083, L165, Gibby
Rodzina:	Zbrojnikowate
Biotop:	Ameryka Południowa
Rozmiar:	bardzo duży, 40 cm
Żerowanie:	przy dnie
Rozmnażanie:	jajorodne
Pokarm:	glony, mrożony, roślinny, suchy, żywy
Długość życia	20 - 25 lat

Akwarium:	bardzo duże
	min-pojemność:	450 l
	min-długość:	200 cm
Woda:	ciepła, umiarkowana, lekko kwaśna, lekko zasadowa, miękka, średnio twarda
	temperatura:	24 - 28 °C
	pH:	6.5 - 7.5 pH
	twardość:	5 - 20 ºdGH

Zbrojnik pospolity – glonojad Zbrojnik pospolity (Ancistrus sp.) – jedna z najbardziej znanych ryb w akwarystyce słodkowodnej. Ogólnie dostępna forma. W literaturze często mylnie nazywana zbrojnikiem niebieskim. W sklepach spotykana jako zbrojnik lub glonojad. Pod tymi nazwami najczęściej ukrywa się mieszaniec rodzaju Ancistrus, któremu prawdopodobnie najbliżej do gatunku Ancistrus cirrhosus. Kupując glonojada z niesprawdzonego źródła, bez dokładnej nazwy gatunku, nigdy nie możemy być pewni jego pochodzenia i tego jak duży urośnie. Co więcej pod nazwami zbrojnik lub glonojad możemy trafić na olbrzyma z rodzaju Pterygoplichthys (np. Zbrojnik lamparci) czy Hypostomus (np. Plecostomus). Ze względu na łatwe rozmnażanie i możliwość krzyżowania licznych gatunków, identyfikacja zbrojników nie należy do łatwych. Pochodzenie Ameryka Południowa. Zbrojniki z rodzaju Ancistrus zamieszkują rwące oraz stojące wody dorzecza Amazonki. W porze deszczowej spotykane są również na zalanych terenach leśnych. Osobniki powszechnie obecne w handlu w większości pochodzą od hodowców lub z farm hodowlanych. Charakterystyka, płeć i usposobienie Zbrojnik – samiec, samica Przeciętnie dorastają do 13 cm długości. Ubarwienie ciała różnorodne, zależne od genów, od jasnobrunatnej do niemal czarnej barwy z licznymi, drobnymi, jaśniejszymi plamkami. Charakterystyczne dla większości zbrojników brzusznie spłaszczone ciało, z szeroką głową, wypukłym grzbietem i dwiema płetwami grzbietowymi. Szerokie, masywne płetwy piersiowe ułatwiają rybie poruszanie się po dnie. Otwór gębowy w dolnym położeniu, zakończony przyssawką, którą przyczepiają się do dekoracji i zeskrobują glony. Nie posiadają łusek, ich skóra pokryta jest nakładającymi się na siebie płytkami kostnymi, które tworzą pewnego rodzaju pancerz. Pierwsze promienie płetw (za wyjątkiem ogonowej) są ostre. Płetwy piersiowe i płaty skrzelowe pokryte kolcami, których używają do walki z innymi zbrojnikami. Płeć młodych ryb jest trudna do odróżnienia. W dobrych warunkach, samce mają wyraziste kolory, samice bardziej matowe (ryby zmieniają ubarwienie w zależności od warunków, więc nie należy się tym sugerować). Dojrzałość płciową osiągają mając ok. 5 cm długości i w tym czasie u samców na pysku pojawiają się długie, często rozwidlone, wyrostki, u samic są one krótkie i ledwo widoczne. Samce zazwyczaj większe. Zbrojniki są łagodnie usposobionymi rybami, idealnie nadają się do akwarium towarzyskiego, a dzięki łatwej adaptacji do różnych warunków będą odpowiednie dla początkujących akwarystów. Najchętniej przebywają na dnie lub szybach akwarium. Dzień najczęściej spędzają schowane w swoich kryjówkach, aktywność wykazują głównie nocą, a także w porach karmienia. Nie są zagrożeniem dla innych ryb. Samce jednak są terytorialne wobec rywali swojego gatunku. Najlepiej trzymać je w parach lub haremie złożonym z jednego samca i 2 – 3 samic. Odżywianie Zbrojniki z natury są roślinożercami. W ich diecie powinny dominować produkty roślinne. Na co dzień można im podawać pokarmy suche z dodatkiem spiruliny w płatkach lub tabletkach opadających na dno, regularnie uzupełniane warzywami taki jak np. ogórek, siekana sałata, zielony groszek, szpinak, kabaczek, cukinia, melon, dynia, kalafior, brokuł itp. Raz na tydzień lub co dwa tygodnie warto również podać pokarm zwierzęcy np. mrożony wodzień, plankton, kryl lub żywą ochotkę. Powszechna nazwa glonojad jest mocno przereklamowana, a glony chętniej jedzą w młodym wieku. Na starość przeważnie robią się leniwe i preferują inne pokarmy, w tym resztki pokarmu podawanego innym rybom. Na pewno nie ruszą najbardziej uciążliwych glonów nitkowatych czy pędzelkowatych. Akwarium Dla pary zbrojników pospolitych odpowiednie będzie 60 cm długości akwarium. Wysokość ścian zbiornika nie jest tak ważna jak wielkość powierzchni dna, na której ryby będą żerować. W zbyt małych akwariach karłowacieją co prowadzi do deformacji narządów wewnętrznych, chorób i ostatecznie zgonu. Jako, że są gatunkiem prowadzącym nocny tryb życia, dobrym wyborem będzie ciemne żwirowe lub piaszczyste podłoże. Zbrojnikom należy zapewnić kryjówki w których będą się mogły chować i rozmnażać. Do tego celu można użyć korzeni bagiennych, łupin kokosowych, stosów kamieni lub sztucznych, ceramicznych doniczek lub specjalnych grot. Konieczne jest dodanie większych korzeni lub kawałka miękkiego drewna, które chętnie skrobią i pomaga im w trawieniu. Drewno będzie również doskonałym siedliskiem dla glonów. Delikatniejsze rośliny mogą nie przetrwać ich aktywnego zeskrobywania glonów. Produkują znaczne ilości zanieczyszczeń, dlatego też wymagają wydajnej filtracji i dobrze natlenionej wody. Jako, że w dzień najczęściej są pochowane, intensywność oświetlenia nie jest istotna ale warto zacienić przynajmniej jeden obszar zbiornika. Preferują lekko kwaśną lub alkaiczną wodę (6.5 – 7.5 pH), nie są to jednak wartości krytyczne, ponieważ są rybami wytrzymałymi i łatwo adaptują się do nowych warunków. Najważniejsza jest stabilność tych parametrów. Mogą przebywać i rozmnażają się w temperaturze o dolnej granicy 18°C. Pomimo, że tolerują temperatury do 32°C to raczej nie będą zbyt szczęśliwie w wodzie powyżej 27°C, ze względu na to, że przy wyższych temperaturach tlenu w wodzie jest znacznie mniej. Efekt czarnej wody i wydzielane przez drewno garbniki zachęcą je do tarła, ale jednocześnie ograniczą wzrost pożądanych glonów. Wiele lekarstw jest trujących dla tych bezłuskowych ryb. Uwagę należy również zachować przy ich odławianiu siatką, która może zaplątać się między kolcami. Najlepiej pozostawić je aż same z niej wypłyną. Jeśli sobie nie poradzą siatkę najlepiej odciąć. Mogą być trzymane w towarzystwie wielu łagodnych a nawet średnio agresywnych gatunków ryb o podobnych wymaganiach środowiskowych. Rozmnażanie Ikra zbrojnika Jeżeli zapewnimy odpowiednie warunki w akwarium to rozmnażają się łatwo, dzięki czemu są ogólnie dostępne i tanie. Często do rozmnożenia dochodzi w zbiornikach ogólnych, bez wiedzy hodowcy. Najlepiej jednak jest je rozmnażać w oddzielnym akwarium tarliskowym, w haremie (1 samiec i 2 – 3 samice). Najchętniej wycierają się w grotach skalnych. W sklepach dostępne są nawet specjalne ceramiczne tuby. Zamiennie można stosować niewielkie doniczki, łupiny kokosa lub rurki z pcv. Samica składa do 100 jaj, w formie kulistej bryłki. Ziarenka mają ok. 2.5 – 3 mm średnicy, początkowo żółtawe, z czasem szklisto-pomarańczowe. Co ciekawe w jednym gnieździe jaja może złożyć wiele samic. Po udanym tarle samiec przegania samicę i samotnie sprawuje opiekę nad ikrą, a także strzeże jej przed drapieżnikami. Wylęg zależy od temperatury. Larwy wylęgają się po 4 – 7 dniach, a po następnych 3 dniach samodzielnie pływa. Narybek wymaga stabilnych parametrów wody oraz obfitego karmienia glonami i warzywami np. sałatą, obranym groszkiem czy szpinakiem (niezjedzone resztki regularnie usuwać). Zaniedbania na tym etapie ze strony hodowcy, znacząco zwiększą współczynnik zgonów. Do osiągnięcia przez młode około 2 – 3 cm długości najlepiej pozostawić je razem z rodzicami. Czym różni się od większych zbrojników? Większy kuzyn Hypostomus plecostomus jest rzadziej spotykanym gatunkiem. W Polsce obok rodzaju Ancistrus spotyka się zazwyczaj zbrojniki lamparcie (Pterygoplichthys gibbiceps). Rozróżnienie młodych ryb bywa trudne. Biorąc pod uwagę najczęściej występujące w handlu okazy pomocne, lecz niezbyt łatwe bywa zliczenie promieni u podstawy płetwy grzbietowej. Ancistrus posiada 8 promieni (za wyjątkiem L71, L181, L249 – 9 promieni oraz L183 – 12 promieni). Więcej niż 10 mają zwykle przedstawiciele rodzaju Pterygoplichthys (rzadki u nas Plecostomus 8 – 10 promieni). Większość ogólnie dostępnych zbrojników Ancistrus ma wzór dość wyraźnych jasnych kropeczek na ciemno szarym lub brązowym tle. U Plectomusa są to bardziej brązowe plamy. Patrząc z boku, pysk u Hypostomus i Pterygoplichthys jest nieco wydłużony i ostrzejszy a płetwa ogonowa bardziej wcięta. U Ancistrus patrząc z góry głowa jest bardziej szersza i owalna. Dorosłe Hypostomus i Pterygoplichthys są znacznie większe, często przekraczają 30 cm długości i nie mają wyrostków na pysku. Galeria Wymagania Nazwa: Ancistrus sp. synonim: Common Bristlenose Catfish, Ancistrus common Rodzina: Zbrojnikowate Biotop: Ameryka Południowa Rozmiar: średni, 10 - 15 cm Żerowanie: przy dnie Rozmnażanie: jajorodne Pokarm: glony, mrożony, roślinny, suchy, żywy Długość życia 10 - 12 lat Akwarium: średnie min-pojemność: 72 l min-długość: 60 cm Woda: ciepła, umiarkowana, zimna, kwaśna, lekko kwaśna, lekko zasadowa, bardzo miękka, miękka, średnio twarda temperatura: 18 - 27 °C pH: 5.5 - 7.5 pH twardość: 1 - 15 ºdGH Zbrojnik zebra Zbrojnik zebra (Hypancistrus zebra) – wyjątkowa i rzadka ryba akwariowa z rodziny zbrojnikowatych, występuje tylko w jednej rzece na Ziemi a eksport jej jest obecnie zakazany. Pochodzenie Ameryka Południowa. Rzadki, endemiczny gatunek, występuje jedynie w rzece Rio Xingu w Brazylii. Wody w tej rzece są przejrzyste i dobrze natlenione, z wartkim nurtem, a twardość ogólna może wahać się od 0 do nawet 20 stopni. Ryby te spotykane są w głębszych (6-7m), piaszczystych miejscach, najczęściej schowane pośród skupisk skalnych. Od 2004 roku objęte są ochroną i przez to bardzo drogie oraz trudno dostępne. Charakterystyka, płeć i usposobienie Mogą dorastać do 12 cm długości. W pierwszych etapach życia rosną dość szybko, w wieku 2 lat osiągają ok. 6 -7 cm. Później wzrost znacznie zwalnia. W odpowiednich warunkach mogą żyć ponad 10 lat. Charakteryzują się oryginalnym i bardzo różnorodnym, biało-czarnym ubarwieniem, stąd też wzięła się nazwa tego gatunku – Zebra. W przypadku ryb młodych samiec jest intensywniej ubarwiony – kolory są bardziej wyraziste. Nie jest to jednak pewna metoda na rozróżnienie płci. U starszych osobników płeć odróżnia się po pierwszym promieniu płetwy piersiowej, która u samca jest grubsza i posiada więcej mocniejszych kolców (podobnie jak na pokrywach skrzelowych). Dorosłe samice są odrobinę mniejsze i bardziej krągłe w okolicy brzucha. Są terytorialne wobec swojego i podobnych gatunków, więc powinny być jedynym przedstawicielem ryb dennych. Trzymane w grupie wymagają dużej liczby kryjówek. Większą aktywność wykazują po zmierzchu i w porach karmienia. Odżywianie Poza okresem dorastania preferuje pokarmy mięsne. Podstawą diety powinny być żywe lub mrożone pokarmy takie jak: artemia, cyklop, dafnia, mięso ryb i małży, czerwony plankton, uzupełniane odrobiną pokarmów zielonych np. suche pokarmy ze spiruliną, szpinak, marchew, groszek, ogórek itp. Akwarium Najlepiej będzie się czuł w akwarium o wymiarach min. 60x30x30 cm, z piaszczystym dnem. Do dekoracji najlepiej użyć różnej wielkości płaskich, gładkich kamieni i korzeni. Wymagają dobrej jakości, dobrze natlenionej wody z silnym wymuszonym nurtem. Rośliny raczej nie są wskazane i ciężko będzie je utrzymać ale można spróbować z bardziej wytrzymałymi gatunkami rosnącymi na dekoracjach np. Anubiasem. Łagodny i spokojny gatunek jednak ze względu na wymagania środowiskowe nie jest zalecany do akwarium ogólnego. Wymaga dość specyficznych warunków, a przez aktywniejsze ryby łatwo może zostać zdominowany podczas karmienia. Część hodowców zebry trzyma z paletkami czy pielęgniczkami ze względu na podobną temperaturę wody, ale najlepiej będzie je trzymać w akwarium gatunkowym. Jeżeli musimy mieć w tym samym zbiorniku inne ryby to właściwym wyborem będą gatunki przyjmujące pokarmy z tafli wody, o podobnych wymaganiach środowiskowych np. małe kąsaczowate (Zwinnik czerwonousty, Barwieniec czarny), karpiowate (Razbora klinowa), otoski i karłowate krewetki. Rozmnażanie Chętnie rozmnażają się w akwariach hodowlanych, a czasami przy odpowiednich warunkach do rozmnożenia może dojść w akwarium ogólnym. Sukces hodowlany przybliży ok. 54 litrowy zbiornik, udekorowany doniczkami i rurkami ceramicznymi lub pcv, które zastąpią ciasne groty skalne i posłużą jako miejsca do tarła. Ważne jest aby średnica wejścia do takiej groty była tylko nieznacznie większa od ryb. Woda powinna być dobrze natleniona, z silną cyrkulacją, pH 6.5 – 7.5 i temperaturą ok 28 – 30°C. Podłoże nie jest konieczne. Najlepiej zakupić ok 6 młodych osobników i odchować do momentu w którym będzie można odróżnić płeć. Na jednego samca powinny przypadać 2-3 samice. Ryby należy często karmić żywymi pokarmami. Jak tylko będą we właściwej kondycji do odbycia tarła, samiec wybiera grotę, której wejścia broni przed rywalami i jednocześnie zaleca się do samicy. Para może spędzić w grocie nawet kilka dni zanim zostaną złożone i zapłodnione jaja. Po udanym tarle samiec przepędza samice i bierze pełną odpowiedzialność za opiekę nad potomstwem. Broni gniazdo przed drapieżnikami i wachluje ikrę płetwami, w ten sposób doprowadzając do niej świeżą i natlenioną wodę. W tym momencie część hodowców przenosi jaja do zawieszanego plastikowego inkubatora, podwieszanego na ścianie akwarium, w którym umieszcza kamień napowietrzający. Zbrojniki zebry składają niewiele przeważnie bo ok. 7 do 15 ziaren ikry. Wylęg następuje po tygodniu a przez kolejne 2-3 dni, larwy odżywiają się ze swoich woreczków żółtkowych. Po tym czasie wymagają obfitego karmienia larwami solowca i mikro nicieniami, chętnie będą też skrobać suche tabletki ze spiruliną. Narybek jest dość żarłoczny, dlatego ważne aby pokarm był cały czas dostępny. Wzrost młodych ryb jest w warunkach akwariowych o wiele bardziej wolniejszy, niż w przypadku innych gatunków Hypancistrus. Wskazane częste usuwanie resztek niezjedzonych pokarmów i niewielkie podmiany wody. Rodzice mogą przebywać razem z potomstwem i nie wyrządzają im żadnej krzywdy. W razie problemów z rozrodem, można spróbować kilku (w odstępach 2 – 3 dni) większych podmian chłodniejszej (50 – 70%) wody, tym samym symulując porę deszczową, która zachęca ryby w środowisku naturalnym. Galeria Wymagania Nazwa: Hypancistrus zebra synonim: Zebra Plec, L046, L098, L173 Rodzina: Zbrojnikowate Biotop: Ameryka Południowa Rozmiar: średni, 10 - 12 cm Żerowanie: przy dnie Rozmnażanie: jajorodne Pokarm: glony, mrożony, roślinny, suchy, żywy Długość życia 10 - 15 lat Akwarium: średnie min-pojemność: 54 l min-długość: 60 cm Woda: ciepła, umiarkowana, lekko kwaśna, lekko zasadowa, bardzo miękka, miękka, średnio twarda temperatura: 26 - 30 °C pH: 6.0 - 7.5 pH twardość: 2 - 15 ºdGH